Czynniki stresogenne i sytuacje trudne oraz ich związek z emocjonalnym i nawykowym przejadaniem się i jego konsekwencjami w grupie kierowców samochodów ciężarowych

Aleksandra Łuczak

Streszczenie w języku polskim


Kierowcy samochodów ciężarowych to jedna z grup zawodowych, która ze względu na charakter pracy jest szczególnie narażona na pojawianie się licznych zagrożeń i sytuacji trudnych. Jednocześnie jest to jedna z grup zawodowych, w których poziom nadwagi i otyłości jest bardzo wysoki w porównaniu z pozostałą częścią społeczeństwa, co może być wynikiem m.in. przejadania się, które może mieć charakter zarówno nawykowy, jak i emocjonalny. Celem pracy było zbadanie i opisanie czynników stresujących i sytuacji trudnych w pracy kierowców samochodów ciężarowych oraz ich związku z emocjonalnym i nawykowym spożywaniem nadmiernej ilości jedzenia. Grupę osób badanych stanowiło 250 kierowców (M=42, SD=19). Badania przeprowadzono na parkingach zlokalizowanych przy głównych szlakach transportowych Polski w czasie wolnym od pracy – najczęściej w przerwach między kolejnymi przejazdami. Uzyskane wyniki wskazują, że w grupie kierowców samochodów ciężarowych przejadanie się częściej ma charakter nawykowy niż emocjonalny. Nawykowe spożywanie nadmiernej ilości pokarmów ma silny związek z występowaniem nadmiernej masy ciała w tej grupie zawodowej.


Słowa kluczowe


kierowcy samochodów ciężarowych; emocjonalne przejadanie się; nawykowe przejadanie się; stres; sytuacje trudne

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Anderson R. (1992), The back pain of bus drivers: Prevalence in an urban area of California, “Spine”, Vol. 17(12), DOI: https://doi.org/10.1097/00007632-199212000-00007.

Bortkiewicz A. (2008), Zmęczenie w pracy kierowcy – przyczyny i skutki, [w:] E. Wągroska-Koski (red.), Zagrożenia zdrowia kierowców pojazdów silnikowych związane ze szkodliwymi i uciążliwymi warunkami środowiska pracy, Łódź: Instytut Medycyny Pracy.

Cartwright M., Wardle J., Steggles N., Simon A.E., Croker H., Jarvis M.J. (2003), Stress and dietary practices in adolescents, “Health Psychology”, Vol. 22(4), DOI: https://doi.org/10.1037/0278-6133.22.4.362.

Czerwińska D., Kołłajtis-Dołowy A., Kozłowska K., Pietruszka B. (2004), Podstawy żywienia człowieka, Warszawa: Wydawnictwo Format-AB.

Davis C., Carter J.C. (2009), Compulsive overeating as an addiction disorder, “Review of Theory and Evidence. Appetite”, Vol. 53, DOI: https://doi.org/10.1016/j.appet.2009.05.018.

De Ridder D., Van den Bos R. (2006), Evolutionary perspectives on overeating and overweight. Introduction to the special section of Appetite, “Review of Theory and Evidence. Appetite”, Vol. 47, DOI: https://doi.org/10.1016/j.appet.2006.02.012.

Dudek B., Waszkowska M., Merecz D., Hanke W. (1999), Ochrona zdrowia pracowników przed skutkami stresu zawodowego, wyd. 2 popr. i uzup., Łódź: Instytut Medycyny Pracy.

Gadzicka E. (2008), Skutki zdrowotne pracy zmianowej, [w:] E. Wągroska-Koski (red.), Zagrożenia zdrowia kierowców pojazdów silnikowych związane ze szkodliwymi i uciążliwymi warunkami środowiska pracy, Łódź: Instytut Medycyny Pracy.

Gardell B., Aronsson G., Barklof K. (1982), The Working Environment for Local Public Transport Personnel, Stockholm: Swedish Work Environment Fund.

Gill P.E., Wijk K. (2004), Case study of a healthy eating intervention for Swedish lorry drivers, “Health Education Research”, Vol. 19(3), DOI: https://doi.org/10.1093/her/cyg030.

Grójec M. (1978), Otyłość bez tajemnic, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

Gutowska-Wyka A. (2000), Biopsychospołeczne przyczyny nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży, „Zeszyty Naukowe WSHE w Łodzi”, nr 6(11).

Hedberg G.E., Jacobsson K.A., Janlert U., Langendoen S. (1993), Risk indicators of ischemic heart disease among male professional drivers in Sweden, “Scandinavian Journal of Work Environment and Health”, Vol. 19(5), DOI: https://doi.org/10.5271/sjweh.1467.

Hennessy D.A., Wiesenthal D.L., Kohn P.M. (2000), The influence of traffic congestion, daily hassles, and trait stress susceptibility on state driver stress: An interactive perspective, “Journal of Applied Biobehavioral Research”, Vol. 5(2), DOI: https://doi.org/10.1111/j.1751-9861.2000.tb00072.x.

Holmes S.M., Power M.L., Walker C.K. (1996), A motor carrier wellness program: Development and testing, “Transportation Journal”, Vol. 35(3).

Jack F.R., Piacentini M.G., Schröder M.J. (1998), Perception and role of fruit in the workday diets of Scottish lorry drivers, “Review of Theory and Evidence. Appetite”, Vol. 30, DOI: https://doi.org/10.1006/appe.1997.0115.

Kelly F. (1999), Guidelines on improving the physical fitness of employees, World Health Organization Regional Office for Europe, Copenhagen, Denmark, www.who.int/occupational_health/regions/en/oeheurfitness.pdf (dostęp: 20.09.2014).

Korelitz J.J., Fernandez A.A., Uyeda V.J., Spivey G.H., Browdy B.L., Schmidt R.T. (1993), Health habits and risk factors among truck drivers visiting a health booth during a trucker trade show, “American Journal of Health Promotion”, Vol. 8(2), DOI: https://doi.org/10.4278/0890-1171-8.2.117.

Koslowsky M. (1997), Commuting stress: Problems of definition and variable identyfication, “Applied Psychology: An International Review”, No. 46.

Kouvonen A., Kivimäki M., Cox S.J., Cox T., Vahtera J. (2005), Relationship between work stress and body mass index among 45,810 female and male employees, “Psychosomatic Medicine”, Vol. 67(4), DOI: https://doi.org/10.1097/01.psy.0000170330.08704.62.

Krueger G., Brewster R., Dick V., Inderbitzen R., Staplin L. (2007), Commercial Truck and Bus Safety. Synthesis 15: Health and Wellness Programs for Commercial Drivers, Washington DC: Transportation Research Board.

Makowiec-Dąbrowska T., Bortkiewicz A., Siedlecka J., Gadzicka E. (2011), Wpływ zmęczenia na zdolność prowadzenia pojazdów, „Medycyna Pracy”, nr 62(3).

Masheb R.M., Grilo C.M. (2006), Emotional overeating and its associations with eating disorder psychopathology among overweight patients with binge eating disorder, “International Journal of Eating Disorders”, Vol. 39(2), DOI: https://doi.org/10.1002/eat.20221.

May J.F., Baldwin C.L. (2009), Driver fatigue: The importance of identifying causal factors of fatigue when considering detection and countermeasure technologies, “Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour”, Vol. 12(3), DOI: https://doi.org/10.1016/j.trf.2008.11.005.

Meisel R.L., Hays T.C., Del Paine S.N., Luttrell V.R. (1990), Induction of obesity by group housing in female Syrian hamsters, “Physiology and Behavior”, No. 47.

Merecz D., Waszkowska M. (2008), Źródła i konsekwencje stresu zawodowego w pracy kierowcy, [w:] E. Wągroska-Koski (red.), Zagrożenia zdrowia kierowców pojazdów silnikowych związane ze szkodliwymi i uciążliwymi warunkami środowiska pracy, Łódź: Instytut Medycyny Pracy.

Mitraszewska I. (2012), Sytuacja w Polsce, www.iru.org/apps/cms-filesystem-action/events/2012/acagdynia/i_mitraszewska.pdf (dostęp: 13.03.2016).

Miyamoto M., Shirai Y., Gembun Y., Kaneda K. (2000), An epidemiologic study of occupational low back pain in truck drivers, “Journal of Nippon Medical School”, No. 67.

Mroczkowska D., Ziółkowska B., Cwojdzińska A. (2007), Zaburzenia odżywiania, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Nazar K., Kociuba-Uścikło H. (1995), Aktywność ruchowa w zapobieganiu i leczeniu otyłości, „Polski Tygodnik Lekarski”, nr 1 (supl.).

Niewiadomska I., Kulik A., Hajduk A. (2005), Jedzenie. Uzależnienia fakty i mity, Lublin: Wydawnictwo KUL.

Ogińska-Bulik N. (2000), Emocje jako przyczyna nadmiernego jedzenia, „Zeszyty Naukowe WSHE w Łodzi”, nr 8(13).

Ogińska-Bulik N. (2004), Psychologia nadmiernego jedzenia, Łódź: Wydawnictwo UŁ.

Ogińska-Bulik N., Chanduszko-Salska J. (2000a), Psychologiczna charakterystyka kobiet z nadwagą i otyłością, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologia”, nr 4.

Ogińska-Bulik N., Chanduszko-Salska J. (2000b), Lęk, gniew i radzenie sobie ze stresem u kobiet z nadwagą i otyłością, „Sztuka Leczenia”, nr 4.

Oliver G., Wardle J. (1999), Perceived effects of stress on food choice, “Physiology & Behavior”, Vol. 66(3), DOI: https://doi.org/10.1016/S0031-9384(98)00322-9.

Oliver G., Wardle J., Gibson E.L. (2000), Stress and food choice: A laboratory study, “Psychosomatic Medicine”, Vol. 62(6), DOI: https://doi.org/10.1097/00006842-200011000-00016.

Orris P., Hartman D.E., Strauss P., Anderson R.J., Collins J., Knopp C., Xu Y., Melius J. (1997), Stress among package truck drivers, “American Journal of Industrial Medicine”, No. 31.

Oshida H., Kutsuma A., Nakajima K. (2013), Associations of eating a late-evening meal before bedtime with low serum amylase and unhealthy conditions, “Journal of Diabetes & Metabolic Disorders”, Vol. 12(1), DOI: https://doi.org/10.1186/2251-6581-12-53.

Owczarek S. (1995), Zwiększona aktywność ruchowa w profilaktyce i leczeniu otyłości, [w:] A. Oblacińska, B. Woynarowska (red.), Otyłość. Jak leczyć i wspierać dzieci i młodzież, Warszawa: Instytut Matki i Dziecka.

Poulton E.C. (1987), Stres w pracy fizycznej, [w:] C.L. Cooper, R. Payne (red.), Stres w pracy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Radoszewska J. (1995), Psychiczne i społeczne konsekwencje otyłości, [w:] A. Oblacińska, B. Woynarowska (red.), Otyłość. Jak leczyć i wspierać dzieci i młodzież, Warszawa: Instytut Matki i Dziecka.

Radun I., Radun J.E. (2006), Seasonal variation of falling asleep while driving: An examination of fatal road accidents, “Chronobiology International”, Vol. 23(5), DOI: https://doi.org/10.1080/07420520600921096.

Rączkowski B. (2007), BHP w praktyce, Gdańsk: Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr.

Rieger E., Wilfley D.E., Stein R.I., Marino V., Crow S.J. (2005), A comparison of quality of life in obese individuals with and without binge eating disorder, “International Journal of Eating Disorders”, Vol. 37(3), DOI: https://doi.org/10.1002/eat.20101.

Roberts S., York J. (2000), Design, Development and Evaluation of Truck and Bus Driver Wellness Programs. Final Report, U.S. Department of Transportation, Federal Motor Carrier Safety Administration, Office of Research and Technology, www.fmcsa.dot.gov/documents/WELLNESS-1.pdf (dostęp: 11.10.2014).

Sagberg F. (1993), Road accidents caused by drivers falling asleep, “Accident Analysis & Prevention”, Vol. 31(6).

Saltzman G.M., Belzer M.H. (2007), Truck Driver Occupational Safety and Health: 2003 Conference Report and Selective Literature Review, www.cdc.gov/niosh/docs/2007-120/pdfs/2007-120.pdf (dostęp: 10.10.2016).

Schultz D.P., Schultz S.E. (2006), Psychologia a wyzwania dzisiejszej pracy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Shattell M., Apostolopoulos Y., Collins C., Sönmez S., Fehrenbacher C. (2012), Trucking organization and mental health disorders of truck drivers, “Issues in Mental Health Nursing”, Vol. 33(7), DOI: https://doi.org/10.3109/01612840.2012.665156.

Spitzer L., Narcus J., Rodin J. (1980), Arousal Induced Eating: A Response to Robbins and Fray, “Appetitie”, No. 2.

Starkowski D., Bińczak K., Zwierzycki W. (2007), Samochodowy transport krajowy i międzynarodowy. Kompendium wiedzy praktycznej, t. 3: Środowisko pracy kierowcy. Logistyka, Poznań: Wydawnictwo Systherm.

Stone A., Brownell K. (1994), The stress-eating paradox: Multiple daily measurements in adult males and females, “Psychology and Health”, No. 9.

Stoohs R.A., Guilleminault C., Itoi A., Dement W.C. (1994), Traffic accidents in commercial long-haul truck drivers: The influence of sleep-disordered breathing and obesity, “Sleep”, No. 17.

Stutts J.C., Wilkins J.W., Scott Osberg J., Vaughn B.V. (2003), Driver risk factors for sleep-related crashes, “Accident Analysis & Prevention”, Vol. 35(3), DOI: https://doi.org/10.1016/S0001-4575(02)00007-6.

Tamrin S.B., Yokoyama K., Jalaludin J., Aziz N.A., Jemoin N., Nordin R., Li Naing A., Abdullah Y., Abdullah M. (2007), The association between risk factors and low back pain among commercial vehicle drivers in peninsular Malaysia: A preliminary result, “Industrial Health”, Vol. 45(2), DOI: https://doi.org/10.2486/indhealth.45.268.

Torres S.J., Nowson C.A. (2007), Relationship between stress, eating behavior, and obesity, “Nutrition”, Vol. 23(11), DOI: https://doi.org/10.1016/j.nut.2007.08.008.

Wągrowska-Koski E. (2008), Warunki pracy i narażenie na czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy kierowców, [w:] E. Wągrowska-Koski (red.), Zagrożenia zdrowia kierowców pojazdów silnikowych związane ze szkodliwymi i uciążliwymi warunkami środowiska pracy, Łódź: Instytut Medycyny Pracy.

Wicher J. (2002), Bezpieczeństwo samochodów i ruchu drogowego, Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności.

Widerszal-Bazyl M. (1997), Stresory psychospołeczne w miejscu pracy, [w:] D. Koradecka (red.), Bezpieczeństwo pracy i ergonomia, Warszawa: Centralny Instytut Ochrony Pracy.

Willenbring M., Levine A., Morley J. (1986), Stress induced eating and food preference in humans: A pilot study, “International Journal of Eating Disorders”, No. 5.

Williamson A., Lombardi D.A., Folkard S., Stutts J., Courtney T.K., Connor J.L. (2011), The link between fatigue and safety, “Accident Analysis & Prevention”, Vol. 43(2), DOI: https://doi.org/10.1016/j.aap.2009.11.011.

Yeomans M.R., Coughlan E. (2009), Mood-induced eating. Interactive effects of restraint and tendency to overeat, “Appetite”, Vol. 52(2), DOI: https://doi.org/10.1016/j.appet.2008.10.006.

Zużewicz K., Łuczak A., Najmiec A. (2007), Bezpieczeństwo na drogach – edukacja i diagnostyka kierujących pojazdami, „Bezpieczeństwo Pracy”, nr 7–8.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2016.29.4.193
Data publikacji: 2017-06-28 11:27:40
Data złożenia artykułu: 2016-04-24 09:56:13


Statystyki


Widoczność abstraktów - 4291
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 2618

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2017 Aleksandra Łuczak

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.