„W zdrowym ciele zdrowy duch” – wychowanie zdrowotne w szkołach galicyjskich okresu autonomicznego

Elżbieta Dolata

Streszczenie w języku polskim


Wiek XIX zdobył miano wieku dziecka. Wraz ze wzrostem wiedzy biologicznej i psychologicznej o człowieku rozszerzyła się wiedza o dziecku, jego fazach rozwojowych, potrzebach i zainteresowaniach. Dziecko pojmowano jako wartość samą w sobie, przysługiwało mu prawo do zaspokajania podstawowych potrzeb oraz zapewnienia odpowiednich warunków rozwoju i ochrony zdrowia. W związku z tym w wielu krajach europejskich zaczęto podejmować różne inicjatywy mające na celu stworzenie dzieciom optymalnych warunków rozwoju fizycznego i psychicznego. Popularne stało się kontrolowanie stanu zdrowia dzieci oraz wychowanie higieniczno-zdrowotne. Nowe idee dotarły również do Galicji. Na jej terenie rozwinął się ruch higieniczny, w który byli zaangażowani lekarze, higieniści i pedagodzy. Prowadzili oni szeroko zakrojoną akcję popularyzatorską wśród społeczeństwa galicyjskiego na temat różnych form wychowania zdrowotnego dzieci i młodzieży. W ich efekcie zmniejszyła się śmiertelność dzieci i zachorowalność na różne choroby oraz poprawiły się warunki sanitarno-higieniczne w szkołach.


Słowa kluczowe


historia wychowania; higiena szkolna; wychowanie zdrowotne

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Baranowski B.A. (1911), Szkolnictwo ludowe w Galicji w swym rozwoju liczebnym od roku 1868 do roku 1909 z uwzględnieniem stosunków higienicznych, Lwów: „Rodzina i Szkoła”.

Baranowski M. (1881), Zarys hygieny i dyetetyki ciała i ducha w zastosowaniu do młodzieży szkolnej i do wieku dziecięcego, Stanisławów: Druk J. Dankiewicza.

Baranowski M. (1896), Pedagogika do użytku seminariów nauczycielskich i nauczycieli szkół ludowych, Lwów: Gubrynowicz i Szmidt.

Biehler M. (1916), Podręcznik hygieny, Warszawa–Lublin–Łódź–Kraków: Gebethner i Wolf.

Dolata E. (1997), Kolonie wakacyjne dla dzieci polskich w Galicji pod koniec XIX i na początku XX wieku, „Zeszyty Naukowe WSP w Rzeszowie. Seria Społeczno-Pedagogiczna i Historyczna”, nr 24.

Dolata E. (2007), Gimnastyka w szkołach galicyjskich jedną z form wychowania zdrowotnego dzieci i młodzieży na przełomie XIX i XX wieku, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Pedagogiczna”, nr 46.

Dolata E. (2016), Rozwój ruchu higienicznego w Galicji w okresie autonomicznym ze szczególnym uwzględnieniem higieny szkolnej, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Druga książka do czytania dla szkół ludowych (1915), Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Hądzelek K. (1991), Wychowanie fizyczne i sport w drugiej połowie XIX wieku i na początku XX wieku, [w:] Dzieje kultury fizycznej w Polsce w XIX i XX wieku, Poznań: Akademia Wychowania Fizycznego.

Janke O. (1906), Zasady higieny szkolnej. Podręcznik przeznaczony do użytku nauczycieli, kierowników szkół i lekarzy szkolnych, Warszawa: Księgarnia Naukowa.

Kaczorowski B. (1908), Elementarz hygieniczny dla młodzieży szkolnej, Lwów: c.k. Rada Szkolna Krajowa Okręgowa Miejska.

Kopczyński S. (1929), Opieka higieniczno-lekarska nad dzieckiem normalnym w szkole, [w:] B. Krakowski (red.), Zagadnienia opieki nad macierzyństwem, dziećmi i młodzieżą w Polsce, Warszawa: Druk „Rola” Jana Buriana.

Księga pamiątkowa ku uczczeniu 25. rocznicy założenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” we Lwowie (1892), Lwów: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”.

Madeyski E. (1896), Somatologia i higiena, podręcznik do użytku uczniów i uczennic, c.k. seminariów nauczycielskich, Lwów: Zakład Ossolińskich.

Majorek C. (1971), System kształcenia nauczycieli szkół ludowych w Galicji doby autonomicznej 1871–1914, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Meissner A. (1999), Spór o duszę polskiego nauczyciela. Społeczeństwo galicyjskie wobec problemów kształcenia nauczycieli, Rzeszów: WSP.

Mońka A. (1988), Wychowanie fizyczne w szkołach średnich w Galicji w końcu XIX w., Warszawa: Wychowanie Fizyczne i Sport.

Pierwsza książka do czytania dla szkół ludowych (1901), Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Plany naukowe dla szkół ludowych pospolitych wraz z instrukcją (1893), Lwów: c.k. Rada Szkolna Krajowa.

Regulamin korpusów wakacyjnych młodzieży szkolnej miasta Lwowa (1893), Lwów: Towarzystwo Pedagogiczne.

Serbeński W. (1903), O naglącej potrzebie zorganizowania służby zdrowia w szkołach publicznych, Lwów: Wydawnictwo Towarzystwa Higienicznego.

Sprawozdanie z kolonii wakacyjnej TNSW (1909), „Muzeum”, t. 2.

Szkółka dla młodzieży (1910), cz. 5, Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Trzecia książka do czytania dla szkół ludowych (1885), Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Ustawa Krajowa i Plan Nauki dla Szkół Realnych w Galicji (1900), Lwów: c.k. Rada Szkolna Krajowa.

Wernic L. (1907), Higiena pracy uczniów w szkole i higiena snu, [w:] Tablice poglądowe higieny szkolnej, tab. II, Warszawa: Księgarnia Naukowa.

Winogrodzki A. (1903), Z hygieny szkolnej, Kraków: Drukarnia Narodowa.

Winogrodzki A. (1908a), Hygiena. Podręcznik do użytku uczniów i uczennic szkół średnich i samouków, Sambor: Towarzystwo Przyjaciół Młodzieży Szkolnej.

Winogrodzki A. (1908b), Lekarze i higiena w szkołach, Sambor: Odbitka ze Sprawozdania Dyrekcji c.k. Gimnazyum w Samborze.

Wroczyński R. (1971), Dzieje wychowania fizycznego i sportu od końca XVIII wieku do roku 1918, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Żółkiewski S. (1884), Pierwsza lwowska kolonia wakacyjna, „Szkoła”, nr 32.

Żuliński T. (1881), Kilka słów w sprawie higienicznej reformy szkół, Kraków: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Żuliński J. (1885), Sprawozdanie higieniczno-lekarskie z kolonii wakacyjnych lwowskich w roku 1884, Lwów: Towarzystwo Pedagogiczne.

Żuliński T. (1886), Dra Tadeusza Żulińskiego Higjena szkolna, Kraków: Wydawnictwo Dzieł Lekarskich Polskich.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2018.31.2.25-38
Data publikacji: 2018-12-22 08:05:59
Data złożenia artykułu: 2018-03-25 19:26:53


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1214
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 745

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2018 Elżbieta Dolata

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.