Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Konceptualizacja WSTYDU i DUMY utrwalona w polszczyźnie ogólnej i specjalistycznej (w języku psychologów) – na tle porównawczym języka angielskiego
Streszczenie w języku polskim
Celem pracy jest porównanie potocznej i specjalistycznej językowej konceptualizacji przeżyć z kategorii WSTYDU i DUMY. Punkt wyjścia stanowi pytanie o rolę języka w kształtowaniu myśli i uczuć. Część główna obejmuje opis konceptualizacji wstydu i dumy utrwalonych w polszczyźnie ogólnej (w porównaniu z językiem angielskim) oraz analizę stosowanych przez psychologów i psychoterapeutów terminów i sposobów obrazowania tych przeżyć (w tekstach pisanych po polsku lub tłumaczonych z języka angielskiego na język polski). W zakończeniu wskazano na wartość interdyscyplinarnej współpracy między psychologami i lingwistami w zakresie badań nad emocjami.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Bańko, M. (red.). (ISJP). (2000). Inny słownik języka polskiego (2 T.). Warszawa: PWN.
Bartmiński, J. (2006). Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata. W: Językowe podstawy obrazu świata (s. 76–88). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Bednarek, A. (2004). Z pewnym zażenowaniem o onieśmieleniu… Próba analizy semantycznej. W: A. Moroz, M. Wiśniewski (red.), Studia z gramatyki i semantyki języka polskiego (s. 251–259). Toruń: Wydawnictwo UMK.
Boroditsky, L. (2001). Does Language Shape Thougt? Mandarin and English Speakers’ Conceptions of Time. Cognitive Psychology, 43(1), 1–22. DOI: https://doi.org/10.1006/cogp.2001.0748.
Bradshaw, J. (1997). Toksyczny wstyd. Jak uzdrowić wstyd, który cię zniewala. Warszawa: Akuracik.
Brinkmann, S., Musaeus, P. (2010). Emotions and the Moral Order. W: P.A. Wilson (ed.), Dynamicity in Emotion Concepts (s. 123–137). Frankfurt am Main: Peter Lang.
Brzezińska, A.I. (2017). Gotowość do spotkania z innym: tożsamość u progu dorosłości. W: J.M. Brzeziński (red.), Obcy i swoi. Psychologiczna natura stosunków międzyludzkich (s. 133–211). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM.
Carducci, B.J. (1999). Shyness. A Bold New Approach. New York: Harper Collins Publishers.
Carducci, B.J. (2008). Nieśmiałość. Nowe odważne podejście. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Danieluk, B. (2013). Ile jest Ja w emocjach samoświadomościowych? Rodzaj zaangażowania Ja a wstyd, poczucie winy i zakłopotanie. Psychologia Społeczna, 83(26), 302–322.
Dodziuk, A. (1999). Wstyd. Jak lepiej go rozumieć i nie pozwolić, żeby zatruwał nam życie. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia, Polskie Towarzystwo Psychologiczne.
Doliński, D. (2011). Wstyd – perspektywa psychologiczna. Pobrane z: www.e-znaczenia.pl/?p=746.
Dubisz, S. (red.). (USJP). (2003). Uniwersalny słownik języka polskiego (4 T.). Warszawa: PWN.
Ekman, P. (1992a). An Argument for Basic Emotions. Cognition and Emotion, 6(3–4), 169–200. DOI: https://doi.org/10.1080/02699939208411068.
Ekman, P. (1992b). Are There Basic Emotions? Psychological Review, 99(3), 550–553. DOI: https://doi.org/10.1037/0033-295X.99.3.550.
Ekman, P. (1998). Wszystkie emocje są podstawowe. W: P. Ekman, R.J. Davidson (red.), Natura emocji: podstawowe zagadnienia (s. 20–25). Gdańsk: GWP.
Ekman, P. (2003). Sixteen Enjoyable Emotions. Emotion Researcher, 18, 6–7.
Fabiszak, M., Hebda, A. (2010). Cognitive historical approaches to emotions: Pride. W: M.E. Winters, H. Tissari, K. Allan (eds.), Historical Cognitive Linguistics (s. 261–297). Berlin–New York: De Gruyter Muton.
Falkowska, M. (2012). Semantyka winy we współczesnej polszczyźnie. Warszawa: Wydział Polonistyki UW.
Goździk, M. (2001). O dumie. Analiza semantyczna. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filologia Polska, 50(347), 61–76.
Grzegorczykowa, R. (2009). Punkty dyskusyjne w rozumieniu pojęcia językowego obrazu świata – widziane z perspektywy badań porównawczych. Etnolingwistyka, 21, 15–29.
Grzegorczykowa, R. (2012). Nazwy pokory, pychy i pojęć pokrewnych. W: Świat widziany poprzez słowa. Szkice z semantyki leksykalnej (s. 92–106). Warszawa: Wydawnictwa UW.
Grzegorczykowa, R., Piotrowska, A.E. (2011). Świat jest teatrem niekończących się zmagań o ludzką godność. Kształtowanie się pojęcia godności w dziejach polszczyzny. W: A. Janowska, M. Pastuchowa, R. Pawelec (red.), Humanizm w języku polskim. Wartości humanistyczne w polskiej leksyce i refleksji o języku (s. 79–148). Warszawa: Neriton.
http://niepijemy.pl/forum/10-forum-alkoholowe/81414-duma-a-pycha (dostęp: 10.04.2018).
Hurtado-de-Mendoza, A., Molina, C., Fernández-Dols, J.-M. (2012). The Archeology of Emotion Concepts: A Lexicographic Analysis of the Concepts Shame and Vergüenza. Journal of Language and Social Psychology, 32(3), 272–290. DOI: https://doi.org/10.1177/0261927X12465610.
Jasielska, A. (2010). Analiza narracji jako źródła wiedzy o emocjach. Prezentacja metody. W: M. Straś-Romanowska, B. Bartosz, M. Żurko (red.), Badania narracyjne w psychologii (s. 203–224). Warszawa: Eneteia.
Jasielska, A. (2012). Treść i struktura prototypu wstydu jako przykładu emocji złożonej. Roczniki Psychologiczne, 15(3), 101–107.
Jasielska, A. (2013). Charakterystyka i konsekwencje potocznego rozumienia emocji. Poznań: Wydawnictwo UAM.
Jędrzejko, E. (2000). O językowych wykładnikach pojęcia WSTYD w różnych koncepcjach opisu. W: I. Nowakowska-Kempna, A. Dąbrowska, J. Anusiewicz (red.), Uczucia w języku i tekście (s. 59–77). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Kleszczewska-Albińska, A., Albiński, R. (2009). Wstyd i poczucie winy w teorii i badaniach. Psychologia Jakości Życia, 8(1), 83–100.
Kövecses, Z. (1986). Metaphors of Anger, Pride, and Love. A Lexical Approach to the Structure of Concepts. Amsterdam: John Benjamins.
Kövecses, Z. (1998). Are there any emotion-specific metaphors? W: A. Athanasiadou, E. Tabakowska (eds.), Speaking of Emotions. Conceptualisation and Expression (s. 127–151). Berlin–New York: Mouton de Gruyter.
Kövecses, Z. (2003). Metaphor and Emotion. Language, Culture, and Body in Human Feeling. Cambridge–Paris: Cambridge University Press and Maison des Sciences de l’Homme.
Kövecses, Z. (2011). Język, umysł, kultura. Praktyczne wprowadzenie. Kraków: Universitas.
Krawczak, K. (2015). Negative self-evaluative emotions from a cross-cultural perspective. A case of ‘shame’ and ‘guilt’ in English and Polish. Pobrane z: http://www.lattice.cnrs.fr/IMG/pdf/Karolina_Krawczak_Negative_self-evaluative_emotions_Accepted.pdf.
Krawczak, K. (2017). Contrasting languages and cultures. A multifactorial profile-based account of SHAME in English, Polish, and French. Pobrane z: https://halshs.archives-ouvertes.fr/halshs-01464866.
Kurcz, I. (2007). A może w miejsce dwujęzyczności – język globalny? W: I. Kurcz (red.), Psychologiczne aspekty dwujęzyczności (s. 457–465). Gdańsk: GWP.
LDCE (1989). Longman Dictionary of Contemporary English. London: Longman Group UK.
Lewandowska-Tomaszczyk, B., Wilson, P. (2014). Self-Conscious Emotions in Collectivistic and Individualistic Cultures: A Contrastive Linguistic Perspective. W: J. Romero-Trillo (ed.), Yearbook of Corpus Linguistics and Pragmatics. 2: New Empirical and Theoretical Paradigms (s. 123–148). Switzerland: Springer International Publishing.
Lewis, M. (2005). Emocje samoświadomościowe: zażenowanie, duma, wstyd, poczucie winy. W: M. Lewis, J.M. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji (s. 780–797). Gdańsk: GWP.
Lewis, M. (2011). The self-conscious emotions. Pobrane z: www.child-encyclopedia.com/emotions/according-experts/self-conscious-emotions.
Lewis, M. (b.d.). Self-Conscious Emotions – Shame and guilt, Hubris and pride, Shyness and embarrassment. Pobrane z: http://psychology.jrank.org/pages/564/Self-Conscious-Emotions.html.
Lewis, M., Haviland-Jones, J.M. (red.). (2005). Psychologia emocji. Gdańsk: GWP.
Łosiak, W. (2007). Psychologia emocji. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Mikołajczuk, A. (2009). Obraz radości we współczesnej polszczyźnie. Warszawa: Semper.
Mikołajczuk, A. (2012). Konceptualizacja wstydu w polszczyźnie (na tle porównawczym). W: A. Mikołajczuk, K. Waszakowa (red.), Odkrywanie znaczeń w języku (s. 124–145). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Mikołajczuk, A. (2014). O nieśmiałości (i wstydliwości) w języku polskim (ujęcie semantyczne). Prace Filologiczne, 64(2), 251–274.
Mikołajczuk, A. (2016). Czy duma to przeżycie odświętne? Z badań nad konceptualizacją dumy (ang. pride) w polszczyźnie. W: L. Saicová Římalová, I. Vaňková (red.), Lidský život a každodennost v jazyce (s. 105–119). Praha: Univerzita Karlova, Filozofická fakulta.
Mikołajczuk, A. (2017). Między słowami a przeżyciami: O rozumieniu wstydu we współczesnym języku polskim. Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II KUL, 118 (kwiecień–czerwiec), 101–126.
Mikołajczuk, A. (w druku). Complex Concept of DUMA (‘PRIDE’) in Polish – from a Lexicographic Approach to Discourse Analysis. W: M. Grygiel, R. Kiełtyka (eds.), Cognitive Linguistics in the Year 2017. Rzeszów.
Miller, R. (2000). Niepewność i zakłopotanie. O pokonywaniu niechcianych uczuć. Gdańsk: GWP.
Mortillaro, M., Ricci-Bitti, P.E., Bellelli, G., Galati, D. (2013). Pride is not created equal: Variations between Northern and Southern Italy. W: J.J.R. Fontaine, K.R. Scherer, C. Soriano (eds.), Components of Emotional Meanings. A Sourcebook (s. 366–376). Oxford: Oxford University Press.
Narodowy Korpus Języka Polskiego (NKJP). Wyszukiwarka PELCRA. www.nkjp.pl.
Nowakowska-Kempna, I. (1995). Konceptualizacja uczuć w języku polskim. Prolegomena. Warszawa: Sorus.
Nowakowska-Kempna, I. (2000). Konceptualizacja uczuć w języku polskim (Cz.2: Data). Warszawa: WSP TWP.
Ogarkova, A., Soriano C., Lehr, C. (2010). Naming Feeling: Exploring the Equivalence of Emotion Terms in Five European Languages. W: P.A. Wilson (ed.), Dynamicity in Emotion Concepts (s. 253–284). Frankfurt am Main: Peter Lang.
Osch, Y.M.J., Breugelmans, S.M., Zeelenberg, M. (2013). The meaning of Dutch “schaamte” as a single term for shame and embarrassment. W: J.J.R. Fontaine, K.R. Scherer, C. Soriano (eds.), Components of Emotional Meanings. A Sourcebook (s. 486–489). Oxford: Oxford University Press.
Osch, Y.M.J., Breugelmans, S.M., Zeelenberg, M., Fontaine J.J.R. (2013). The meaning of pride across cultures. W: J.J.R. Fontaine, K.R. Scherer, C. Soriano (eds.), Components of Emotional Meanings. A Sourcebook (s. 377–387). Oxford: Oxford University Press.
Pajdzińska, A. (2004). Jak mówimy o uczuciach? Poprzez analizę frazeologizmów do językowego obrazu świata. W: J. Bartmiński (red.), Językowy obraz świata (s. 83–101). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Saarni, C. (2005). Społeczny kontekst rozwoju emocjonalnego. W: M. Lewis, J.M. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji (s. 392–412). Gdańsk: GWP.
Saicová Římalová, L. (2010). Pỳcha v českém jazykovém obraze světa. W: I. Vaňková, J. Pacovská (red.), Obraz člověka v jazyce (s. 144–154). Praha: Univerzita Karlova v Praze, Filozofická fakulta, Ústav českého jazyka a teorie komunikace.
Scheff, T.J. (2003). Shame in Self and Society. Symbolic Interaction, 26(2), 239–262. DOI: https://doi.org/10.1525/si.2003.26.2.239.
Shi, Y., Chung, J.M., Cheng, J.T., Tracy, J.L., Robins, R.W., Chen, X., Zheng, Y. (2015). Cross-Cultural Evidence for the Two-Facet Structure of Pride. Journal of Research in Personality, 55, 61–74. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jrp.2015.01.004.
Shweder, R.A., Haidt, J. (2005). Psychologia kulturowa emocji – od starożytności po czasy współczesne. W: M. Lewis, J.M. Haviland-Jones (red.), Psychologia emocji (s. 504–524). Gdańsk: GWP.
Szostak, V. (2014). Wiele pięter wstydu. Wysokie Obcasy Extra, 7(28), wrzesień, 26–37.
Tissari, H. (2006). Conceptualizing Shame: Investigating Uses of the English Word Shame, 1418–1991. W: R.W. McConchie, O. Timofeeva, H. Tissari, T. Säily, Selected Proceedings of the 2005 Symposium on New Approaches in English Historical Lexis (HEL-LEX). Somerville: Cascadilla Proceedings Project.
Tracy, J.L., Robins, R.W. (2007). The Psychological Structure of Pride: A Tale of Two Facets. Journal of Personality and Social Psychology, 92(3), 506–525. DOI: https://doi.org/10.1037/0022-3514.92.3.506.
Tracy, J.L., Weidman, A.C., Cheng, J.T., Martens, J.P. (2014). Pride: The Fundamental Emotion of Success, Power, and Status. W: M.M. Tugade, M.N. Shiota, L.D. Kirby (eds.), Handbook of Positive Emotions (s. 294–310). New York: Guilford Press.
Wierzbicka, A. (1992). Shame, Embarrassment, and Fear. W: Semantics, Culture, and Cognition: Universal Human Concepts in Culture-Specific Configurations (s. 130–134). New York–Oxford: Oxford University Press.
Wierzbicka, A. (1999a). Defining emotion concepts: discovering cognitive scenarios. W: Emotions Accross Languages and Cultures: Diversity and Universals (s. 49–122). Cambrigde: Cambridge University Press.
Wierzbicka, A. (1999b). Język – umysł – kultura. Warszawa: PWN.
Wilson, P.A., Lewandowska-Tomaszczyk, B. (2010). The Nature of Emotions. W: P.A. Wilson (ed.), Dynamicity in Emotion Concepts (s. 13–36). Frankfurt am Main: Peter Lang.
Zaron, Z. (2006). Wstyd ostatnia niecnoty zapora. O pojęciu wstydu. W: H. Karaś (red.), Czynić słowami. Studia ofiarowane Krystynie Długosz-Kurczabowej (s. 392–399). Warszawa: Wydział Polonistyki UW.
Zawisławska, M. (2011). Metafora w języku nauki. Na przykładzie nauk przyrodniczych. Warszawa: Wydział Polonistyki UW.
Żmigrodzki, P. (red.). (WSJP). (2007–). Wielki słownik języka polskiego. Pobrane z: http://wsjp.pl.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2018.31.4.17-33
Data publikacji: 2019-04-26 10:22:33
Data złożenia artykułu: 2018-07-31 03:47:52
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2019 Agnieszka Mikołajczuk
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.