Konstytucyjne zasady prawa wyborczego w wyborach samorządowych w Polsce a rozwiązania europejskie – przyczynek do dyskusji
Streszczenie w języku polskim
Tematem artykułu jest próba porównania konstytucyjnych zasad przeprowadzania wyborów samorządowych w Polsce na tle innych państw Unii Europejskiej. Wstępne badania tego zagadnienia wskazują, że w przypadku wyborów organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego można wskazać na istnienie trzech rozwiązań modelowych: (1) brak regulacji zasad prawa wyborczego w ustawie zasadniczej, co oznacza pozostawienie ustawodawcy zwykłemu pewnej swobody w tym zakresie; (2) konstytucja reguluje ograniczony katalog zasad prawa wyborczego (zwykle dwóch lub trzech); (3) konstytucja reguluje pełen katalog czterech podstawowych zasad prawa wyborczego (powszechność, równość, bezpośredniość, głosowanie tajne). Podobne uwagi dotyczą organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego. Celem artykułu jest zaklasyfikowanie Polski do jednego z wyżej wskazanych modeli oraz próba odpowiedzi na pytanie, jakie przesłanki stały za takim uregulowaniem tego zagadnienia w Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Banaszak B., Konstytucja RP. Komentarz, Warszawa 2012.
Bąkiewicz M., System wyborczy do samorządu terytorialnego w Polsce na tle europejskim, Toruń 2008.
„Biuletyn Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego” 1993, nr 7.
„Biuletyn Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego” 1996, nr 28.
Buczkowski J., Podstawowe zasady prawa wyborczego III Rzeczypospolitej, Lublin 1998.
Chmaj M., Skrzydło W., System wyborczy w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2015.
Chruściak R., Projekty Konstytucji 1993–1997, cz. 1, Warszawa 1997.
Chruściak R., System wyborczy i wybory w Polsce 1989–1998. Parlamentarne spory i dyskusje, Warszawa 1999.
Chrzanowski M., Zastosowanie cenzusów w wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2020, nr 4, DOI: https://doi.org/10.15804/ppk.2020.04.12.
Czerw J., Zasady wyboru wójta – stan aktualny i zgłaszane propozycje zmian, [w:] M. Chrzanowski, J. Sobczak (red.), Samorządy w procesie decentralizacji władzy publicznej, Lublin 2017.
Dąbek D., Zimmermann J., Decentralizacja poprzez samorząd terytorialny w ustawodawstwie i orzecznictwie pokonstytucyjnym, [w:] P. Sarnecki (red.), Samorząd terytorialny. Zasady ustrojowe i praktyka, Warszawa 2005.
Dolnicki B., Samorząd terytorialny, Warszawa 2021.
Garliccy A. i L., Wstęp, [w:] Konstytucja Republiki Chorwacji, Warszawa 2007.
Garlicki L., Europejskie standardy rzetelności wyborów (Komisja Wenecka i Europejski Trybunał Praw Człowieka), „Przegląd Konstytucyjny” 2020, nr 4.
Grosso E., Art. 48, [w:] R. Bifulco, A. Celotto, M. Olivetti (eds.), Commentario alla Costituzione, vol. 1: Art. 1–54, Milano 2006.
Izdebski H., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 15, 16, 163–172, Warszawa 2020.
Kisielewicz A., Komentarz do art. 11, [w:] K. Czaplicki, B. Dauter, S. Jaworski, A. Kisielewicz, F. Rymarz, Kodeks wyborczy. Komentarz, Warszawa 2014.
Kodeks dobrej praktyki w sprawach wyborczych. Wytyczne i raport wyjaśniający przyjęty przez Europejską Komisję dla Demokracji przez Prawo (Komisję Wenecką) na 52. sesji w Wenecji, 18–19 października 2002 r.
Kolk H. van der, Local Electoral System in Western Europe, “Local Government Studies” 2007, vol. 33(2), DOI: https://doi.org/10.1080/03003930701198524.
Komisja Konstytucyjna Zgromadzenia Narodowego. Projekty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1993.
Löwer W., Art. 28, [w:] I. von Münch, P. Kunig (Hrsg.), Grundgesetz Komentar, Bd. 1: Präambel bis Art. 69, München 2012.
Luchaire Y., Articles 72 et 72-1, [w:] F. Luchaire, G. Conac, X. Pretot (eds.), La Constitution de la République française. Analyses et commentaires, Paris 2009.
Łukawski D., Konstytucyjne ramy kadencyjności organów władzy publicznej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2020, nr 1.
Nohlen D., Wahlrecht und Parteiensystem: über die politischen Auswirkungen von Wahlsystemen, Opladen 1989.
Norris P., Choosing Electoral Systems: Proportional, Majoritarian and Mixed Systems, “International Political Science Review” 1997, vol. 18(3), DOI: https://doi.org/10.1177/019251297018003005.
Osóbka P., System konstytucyjny Łotwy, Warszawa 2016.
Rabczewska M., Społeczne aspekty bezpośrednich wyborów wójta, burmistrza i prezydenta miasta, [w:] S. Michałowski, K. Kuć-Czajkowska (red.), Przywództwo lokalne a kształtowanie demokracji partycypacyjnej, Lublin 2008.
Rolla G., Il Sistema Constituzionale Italiano, vol. 2: L’organizzazione territoriale della Repubblica. L’ordinamento regionale e locale, Milano 2014.
Składowski K., Ograniczenie w liczbie kadencji w wyborach prezydentów, burmistrzów i wójtów, „Finanse Komunalne” 2019, nr 3.
Skoczylas A., Piątek W., Komentarz do art. 169 Konstytucji, [w:] M. Safjan, L. Bosek (red.), Komentarz do Konstytucji RP, t. 2: Komentarz do art. 87–243, Warszawa 2016.
Skotnicki K., Przebieg prac nad kodeksem wyborczym, [w:] K. Skotnicki (red.), Kodeks wyborczy. Wstępna ocena, Warszawa 2011.
Springer B., Jarosz A., Dwukadencyjność organów wykonawczych w gminach – ograniczenie praw obywatelskich czy ograniczenie patologii?, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2022, nr 3, DOI: https://doi.org/10.15804/ppk.2022.03.12.
Staśkiewicz W. (red.), Konstytucje państw Unii Europejskiej, Warszawa 2011.
Strzałkowski T., Wpływ miejsca zamieszkania na realizację praw wyborczych w Polsce, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2015, nr 4, DOI: https://doi.org/10.15804/ppk.2015.04.02.
Waniewska-Bobin M., Europejskie modele samorządu terytorialnego, Lublin 2013.
Wojtyczek K., Konstytucyjna regulacja systemu wyborczego III Rzeczypospolitej, [w:] F. Rymarz (red.), 10 lat demokratycznego prawa wyborczego Rzeczypospolitej Polskiej (1990–2000), Warszawa 2000.
Woźnicki M., Ewolucja podstawowych zasad polskiego prawa wyborczego w wyborach organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego i w wyborach parlamentarnych w Polsce od 1989 r., „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2020, nr 1, DOI: https://doi.org/10.15804/ppk.2020.01.04.
Zawadzka B., Samorząd terytorialny w „Małej Konstytucji”, [w:] M. Kruk (red.), „Mała Konstytucja” w procesie przemian ustrojowych w Polsce, Warszawa 1993.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ppa.2022.5.171-187
Data publikacji: 2023-10-17 14:34:35
Data złożenia artykułu: 2023-06-07 09:55:58
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.