O manipulowaniu auspicjami przed zgromadzeniami wyborczymi

Hanna Appel

Streszczenie w języku polskim


Celem artykułu jest przedstawienie ewentualnych manipulacji auspicjami w okresie schyłku republiki rzymskiej w odniesieniu do sytuacji związanych ze zgromadzeniami wyborczymi. Punkt wyjścia stanowi omówienie pojęć związanych z auspicjami ze szczególnym uwzględnieniem takich terminów, jak servare de caelo i obnuntiatio. Autorka wskazuje trudności interpretacyjne związane z analizą tekstów źródłowych. Kiedy zatem weźmie się je pod uwagę oraz fakt, że zgromadzenia w późnorepublikańskim Rzymie odbywały się każdego roku, i że wybierano na nich tak wielu urzędników, ewentualne manipulacje auspicjami w praktyce wyborczej wydają się mało prawdopodobne.

Słowa kluczowe


auspicia impetrativa; auspicia oblativa; servare de caelo; obnuntiatio; spectio; manipulacje wyborcze

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Aulus Gellius, Noctes Atticae libri XX, red. C. Hosius, Lipsiae 1903.

Cassius Dio, Historia Romana, red. L. Dindorf, Lipsiae 1890.

Kasjusz Dio Kokcejan, Historia rzymska, przeł. i oprac. W. Madyda, wstęp historyczny I. Bieżuńska-Małowist, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967.

Cicero Marcus Tullius, De officiis, w: M. Tulii Ciceronis Scripta quae manserunt omnia, wyd. C. Atzert, Leipzig (Teubner)1932.

Cicero Marcus Tullius, Cicero’s Letters to Atticus, t. 1, ks. 1–2, red. D.R. Shackleton Bailey, Cambridge 1965.

Cicero Marcus Tullius, De Divinatione: Liber Primus; Liber Secundus, wyd. A.S. Paese, University Illinois 1923.

Cyceron, O wróżbiarstwie, w: Rozmowy tuskulańskie i inne pisma, przeł. W. Kornatowski, Warszawa 2010.

Cicero Marcus Tullius, De domo sua, wyd. T. Maslowski, Leipzig 1981.

Cicero Marcus Tullius, De natura Deorum, wyd. Paese A. S. Cambridge 1955.

Cicero Marcus Tullius, De re publica, De legibus, Cato Maior de senectute, wyd. J.G.F. Powell, Oxford 2006.

Cicero Marcus Tullius, Epistulae ad Quintum Fratrem et M. Brutum, wyd. D.R. Shackleton Bailey, Cambridge 1980.

Cicero Marcus Tullius, Oratio pro Sestio, wyd. T. Maslowski, Leipzig 1986.

Cicero Marcus Tullius, Philippics, wyd. D.R. Shackleton Bailey, Chapel Hill 1985.

Cicero Marcus Tullius, Pro Milone, ed. N. H. Wats, Cambridge (Loeb Classical Library) 1931.

Cyceron, Filipiki, mowy przeciwko Antoniuszowi, tłum. Karolina Ekes, Warszawa 2002.

Cycero Marek Tulliusz, Wybór listów, przeł. G. Pianko, oprac. M. Plezia, Wrocław 1962.

Dionysus Halicarnacensis, Dionysi Halicarnacensis antiquitatum Romanarum quae supersunt, wyd. K. Jacoby (1885–1905) Leipzig (Teubner repr.) 1967.

Donatus Aelius, Aeli Donati Commentum Terenti, vol. 2, wyd. P. Essner, Stuttgart: Teubner 1966.

Festus, Glossaria Latina, wyd. W.M. Lindsay, J.F., Moundtford, Paris Les Belles Lettres, 1930.

Livius Titus, Ab Urbe Condita, t. 1–4, wyd. C.F. Walters, R.S. Conway, Oxonii 1914–1919.

Liwiusz Tytus, Dzieje Rzymu od założenia miasta, ks. I–V, przeł. A. Kościółek, wstęp napisał J. Wolski, oprac. M. Brożek, Wrocław–Warszawa–Kraków 1968.

Liwiusz Tytus, Dzieje Rzymu od założenia miasta, ks. VI–X, przeł. A. Kościółek, Streszczenia ksiąg XI–XX przeł. M. Brożek, komentarz J. Wolski, M. Brożek, oprac. M. Brożek, Wrocław–Warszawa–Kraków 1971.

Liwiusz Tytus, Dzieje Rzymu od założenia miasta, ks. XXVIII–XXXIV, przeł. i oprac. M. Brożek, komentarz M. Brożek, J, Wolski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1976.

Macrobius, Macrobii Ambrosii Theodosii Saturnalia, wyd. R.A. Kaster, Oxford 2011.

Plinius Caius Caecilis Secundus, Epistulae, wyd. H. Kasten, Paderborn 1986.

Plinius Caius Secundus Maior, Naturalis Historia, wyd. L. Ian, C. Mayhoff, Lipsk 1909.

Plutarchus, Antonius w: Vitae parallelae, t. II, 1, wyd. C. Lindskog, K. Ziegler, Leipzig 1915.

Plutarchus, Cato Minor, w: Vitae parallelae, t. II, 1, wyd. C. Lindskog, K. Ziegler, Leipzig 1964.

Plutarchus, Marcellus, w: Vitae parallelae, t. II, 1, wyd. C. Lindskog, K. Ziegler, Leipzig 1968.

Plutarchus, Pompeius, w: Vitae parallelae, t. III, 2, wyd. C. Lindskog, K. Ziegler, Leipzig 1957.

Plutarch z Cheronei, Pompejusz, w: Żywoty sławnych mężów. 52.2. Z języka greckiego przeł. i komentarzem opatrzył M. Brożek, Wrocław 1976.

Plutarchus, Moralia, vol. 2, wyd. W. Nachstädt, W. Sievekin, J. Titchener, Leipzig 1971.

Servius Aen. Servianorum carmina commentariorum editionis Harvardianae, vol. 3 (The Commentaries on Aeneid III–V), wyd. A.F. Stocker, A.T. Travis, Oxford 1965.

Varro Marcus Terentius, De Lingua Latina, quae supersunt, wyd. G. Goetz, F. Schoel, Leipzig 1910.

Astin A.E., Leges Aelia et Fufia, „Latomus” 1964.

Bleicken J., Kollisionen zwischen sacrum und Publicum. Eine Studie zum Verfall der Altrömischen Religion, „Hermes” 1957.

Bäume Ä., Die Macht des Wortes in Religion und Magie (Plinius Historial Naturalis 28, 4–29), „Hermes” 1984.

Beard M., Norton J., Price S., Religie Rzymu. Historia, Napoleon 2017.

Burckhardt L.A., Politische Strategien der Optimaten in der späten römischen Republik, Historia Einzelschriften Hf. 57, Stuttgart 1988.

Carlo F., Pomerium, fines and ager Romanus. Understanding Rome’s „First Boundary”, „Latomus” 2015, 74, fasc. 3.

De Libero L., Obstruktion: Politische Praktiken im Senat und in der Volksversammlung der ausgehenden römischen Republik (70–49v. Chr.), Stuttgart 1992.

Driediger-Murphy L.G., Roman Republican Augury, Oxford 2019.

Driediger-Murphy L.G., Falsifying the Auspices in Republican Politics w: Institutions and Ideology in Republican Rome: Speech, audience and Decision, red. H. Bloom, C. Steel, Chr. Gray, Cambridge 2018.

Drummond A., Obstructive Tactics in Roman Politics (review Work: Obstruktion. Politische Praktiken im senat und in der Volksversammliung der ausgehenden römischen Republik (70–49), „The Classical Review” 1994.

Gildenhard I., Cicero, Philipic 2, 44–50, 78–92, 100–119, https://www.jstor.org/stable/j.ctv5zftxr.16 [dostęp: 24.04.2024].

Gruen E.S., The Last Generation of the Roman Republic, Berkeley–Los Angeles–London 1974.

Kowalski H., Auspicja w myśli filozoficznej i działalności politycznej Marka Tulliusza Cycerona, „Annales Universitatis Mariae Curie Sklodowska Lublin. Sectio F” 1994, 49.

Lebovitz A., Obstruction and Emergency in Late Republican Rome, „History of Political Thought” 2015, 36.

Linderski J., The libri reconditi, „Harvard Studies in Classical Philology” 1985, 89.

Linderski J. Rzymskie zgromadzenie wyborcze od Sulli do Cezara, Kraków 1966.

Linderski J., The Augural Law, Aufstieg und Niedergang der römischen Welt 2.16.3, 1986.

Linderski J., Review Watching the Birds: Cicero the Augur and the Augural Templa, „Classical Philology” 1986.

Linderski J., Römischer Staat und Götterzeichen: zum Problem der obnuntiatio, „Jahrbuch der Heinrich-Heine-Universität Düsseldorf” 1969/1970.

Lintott A.W., The Constitution of the Roman Republic, Oxford 1999.

Loska E., Uwagi na temat procedury „obnuntiatio”, „Zeszyty Prawnicze UKSW” 2011, 11, 1.

McDonald W.F., Clodius and the Lex Aelia Fufia, „The Journal of Roman Studies” 1929.

Mitchell T.N., The Leges Clodiae and obnuntiatio, „The Classical Quarterly” 1986.

Morrell K., Cato and the Courts in 54 B. C., „The Classical Quarterly” 2014.

Morstein-Marx R., Julius Caesar and the Roman people, Cambridge 2021.

Münzer F., Mucius (23), Real-Encyklopedie 2, Stuttgart 1933.

Rasmussen S.W., Public Portents in Republican Rome, Rome 2003.

Schäublin C., Ementita auspicia, „Wiener Studien” 1986, 99.

Shackleton Bailey D.R., Cicero’s Letters to Atticus, vol. I (Books I–II), Cambridge 1965.

Shackleton Bailey D.R., Cicero’s Letters to Atticus, vol. II (Books III–IV), Cambridge 1965.

Soltau W., Die Gültigkeit der Plebiscite, Berlin 1884.

Tatum W.J., The Patrician Tribune: Publius Clodius Pulcher, Chapel Hill 1999.

Tucker C.W., Cicero Augur, De Iure Augurali, „The Classical World” 1976, 70.

Vaahtera J., Roman Augural Lore in Greek Historiography: A Study of the Theory and Terminology, Stuttgart 2001.

Valeton I.M.J., De modis auspicandi Romanorum I, II, „Mnemosyne” 1889.

Valeton I.M.J., De modis auspicandi Romanorum II, III, „Mnemosyne” 1890.

Valeton I.M.J., De iure obnuntiandi comitiis et conciliis, „Mnemosyne” 1891.

Vervaet F.J., The High Command in the Roman Republic. The principle of the summum imperium auspiciumque from 509 to 19 BCE, Stuttgart 2014.

Vervaet F.J., The lex curiata and the Patrician Auspices, „Cahiers du Centre Gustave Glotz” 2015, 26.

Weinstock S., Obnuntiatio, Real-Encyklopedie XVII.2, Stuttgart 1937.

Wissowa G., Augures Real-Encyklopedie 2, Stuttgart 1896.

Wissowa G., Auspicium, Real-Encyklopedie 2, Stuttgart 1896.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2024.57.55-76
Data publikacji: 2024-10-22 08:44:33
Data złożenia artykułu: 2022-10-24 19:54:01


Statystyki


Widoczność abstraktów - 85
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 63

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2024 Hanna Appel

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.