Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Smocze obrachunki. Przeciw olofagowi profesora Zenona Kałuży
Streszczenie w języku polskim
Autor polemizuje z przekonaniem Zenona Kałuży, że bestia wawelska, ukryta w Kronice Mistrza Wincentego (koniec XII w.) pod nazwą holofag, nie jest w istocie smokiem, lecz humanoidalnym potworem. Bestia wawelska bardzo dobrze komponuje się jednak z innymi przedstawicielami licznej średniowiecznej rodziny smokowatych, a standardowy schemat narracyjny walki ze smokiem został wykorzystany przez kronikarza w jego opowieści.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Vie d’Abon, abbé de Fleury, par Aimon de Fleury, w: L’abbaye de Fleury en l’an mil, wyd. R.H. Bautier et al., Paris 2004.
Augustinus Hipponensis, In psalm 148 enarratio, wyd. J.P. Migne, Paris 1865 (Patrologia Latina, 37).
Beowulf. A New Verse Translation, wyd. i tłum. S. Heaney, New York 2002.
Chronica Dzirsvae, wyd., wstęp i przypisy K. Pawłowski, Kraków 2013 (Monumenta Poloniae Historica Nova Series, t. 15)
De bestiis et aliis rebus, wyd. J. P. Migne, Paris 1854 (Patrologia Latina, 177).
Hugo de Sancto Caro, Postilla in totam Bibliam, wyd. M. Morard, 2023, gloss-e (Glossae Scripturae sacrae-electronicae).
Isidori Hispalensis Etymologiarum sive Originum libri XX, t. 2, wyd. W.M. Lindsay, Oxoniae 1911.
Kronika książąt polskich, wyd. Z. Węclewski, Lwów 1878 (Monumenta Poloniae Historica, t. 3).
Kronika polska, wyd. L. Ćwikliński, Lwów 1878 (Monumenta Poloniae Historica, t. 3).
Laurentius Corvinus, Carminum structura, Leipzig Martin Landsberg [1496–1499].
Le Liber particularis de Michel Scot, wyd. O. Voskoboynikov, „Archives d’histoire doctrinale et littérature du Moyen Âge” 2014, 1.
Magistri Vincentii dicti Kadłubek, Chronica Polonorum, wyd., wstęp i przypisy M. Plezia, Kraków 1994 (Monumenta Poloniae Historica Nova Series ; t. 11).
Mistrza Wincentego Kronika, Österreichische National Bibliothek, rkps 480 https://onb.digital/result/131D83DE [dostęp: 4.04.2024.].
Mistrza Wincentego Kronika polska, tłum. K. Abgarowicz, B. Kürbis, wstęp i kom. B. Kürbis, Warszawa 1974.
Mistrza Wincentego, zwanego Kadłubkiem, Kronika polska, z rękopisu Eugeniuszowskiego, wydana przez Alexandra Przezdzieckiego, tłum. [A.J.] A. Józefczyk, [M.S.] M. Studziński, Kraków 1862.
Thomas Cantimpratensis, Liber de natura rerum, wyd. H. Boese, Berlin 1973.
Die Touler Vita Leos IX., wyd. H.-G. Krause, Hannover 2007 (Monumenta Germaniae Historica Scriptores Rerum Germanicarum in usum Scholarum separatim editi, t. 70).
Álvarez-Pedrosa A., Krakow’s Foundation Myth: An Indo-European Theme through the Eyes of Medieval Erudition, „Journal of Indo-European Studies” 2009, 1–2.
Banaszkiewicz J., Polskie dzieje bajeczne Mistrza Wincentego Kadłubka, Wrocław 1998.
Banaszkiewicz J., Smok wawelski – czyli o potrzebie obecności potwora u zarania dziejów ojczystych, w: Dwa oblicza smoka. 2 Eseje, red. M. Podlodowska-Reklewska, M. Starzyński, Kraków 2015.
Charpier M., Le dragon médiéval. Physiologus, encyclopédies et bestiares enlumimés (VIIIe-XVe s.): Texte et Image, Paris 2020, maszynopis pracy doktorskiej.
Cipriani M., Il Phisiologus nel Liber de natura rerum di Tommaso di Cantimpré, „RursuSpicae” 2019, 2.
Clark W.B., A Medieval Book of Beasts. The Second-Family Bestiary: Commentary, Art, Text and Translation, Woodbridge 2006.
Ellis Davidson H.R., The Hill of the Dragon, „Folklore” 1950, 4.
Dontenville H., Histoire et géographie mythique de la France, Paris 1973.
Evans J.D., Semiotics and Traditional Lore: The Medieval Dragon Tradition, „Journal of Folklore Research” 1985, 2–3.
Garbaczewski W., Ikonografia monet piastowskich, Warszawa 2007.
Herbreteau L., De l’animal à la divinité: le dragon dans la littérature anglaise entre réappropriation mythologique et création d’une nouvelle figure myhique, [Angers] 2014, maszynopis pracy doktorskiej.
Kałuża Z., „Holophagus” z Kroniki Kadłubka, „Przegląd Tomistyczny” 2010, 16.
Kay S., The Textual Kaleidoscope of Medieval Bestiary, w: Book of Beasts. The Bestiary in the Medieval World, wyd. E. Morrison, L. Grollemond, Los Angeles 2019.
Kotzé G., Daughters and Dragons in LXX Lam 4:3, „Journal of Northwest Semitic Languages” 2014, 40, 2.
Kwiatkowska-Kopka B., Noty nr.: 20, 25, 26, 28, 29, w: Dwa oblicza smoka. Katalog wystawy, 1 Noty, red. M. Podlodowska-Reklewska, Kraków 2015.
Lecouteux C., Les monstres dans la littérature allemand du moyen âge. Contribution à l’étude du merveilleux médiéval, I Étude, Göppingen 1982.
McDonald G., Before Melopoiae: Conrad Celtis, Laurentius Corvinus, Arnold Wöstefeld and the Use of Music in the Teaching and Performents of Horace’s Metres around 1500, w: Horace across the Media. Textual, Visual and Musical Reception of Horace from 15th to the 18th Centuries, red. K. Enenkel, M. Laurey, Leiden 2022.
Morta K., Opis bazyliszka w Etymologiach (XII 4, 6–9) Izydora z Sewilli, „Symbolae Philologorum Posnaniensium Grecae et Latinae” 2002, 32, 1.
Mrozowski P., Polskie nagrobki gotyckie, Warszawa 1994.
Ogden D., Drakōn. Dragon Myth and Serpent Cult in the Greek and Roman Worlds, Oxford 2013.
Parchem M., Biblijne korzenie o smoku wawelskim, czyli podanie o całożercy z Kroniki polskiej Wincentego Kadłubka i późniejszych polskich przekazów kronikarskich w relacji do Opowiadania o wężu Daniela (Dn 14, 23–27), „Studia Gdańskie” 2016, 38.
Paszkiewicz B., A fable, a symbol, or an imitation? Some dragons upon Polish coins from 12th-13th century, w: Realita, představa, symbol v numismatické ikonografii, red. D. Grossmannová, J.T. Štefan, Ostrava 2004.
Rauer C., Beowulf and the Dragon. Parallels and Analogues, Cambridge 2000.
Tolkien J.R.R., Potwory i krytycy, Dodatek: Miana Grendela, w: Potwory i krytycy i inne eseje, red. C. Tolkien, tłum. T.A. Olszański, Poznań 2000.
Vadé Y., Sur la piste des dragons celtiques, „Iris” 2022, 42.
Verdier P., Les monstres et les saints sauroctones, „Bulletin de la Société de mythologie française” 1990, 158.
Walczak M., Nagrobek Władysława Jagiełły, Donatello i metodologia historii sztuki. Uwagi na marginesie książki Anny Boczkowskiej, Sarkofag Władysława Jagiełły i Donatello, „Studia Źródłoznawcze” 2012, 50.
Węcławowicz T., Krakowski kościół katedralny w wiekach średnich. Funkcje i możliwości interpretacji, Kraków 2005.
Wojciechowski L., „Poloni dicunt…” wzmianki dotyczące Polski na kartach Liber de natura rerum Tomasza z Cantimpré, „Roczniki Humanistyczne” 2000, 48, 2.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2025.59.2025-2040
Data publikacji: 2025-10-31 08:39:34
Data złożenia artykułu: 2024-07-08 16:49:16
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2025 Jacek Banaszkiewicz
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.