Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Kompetencje społeczne uczniów a realizacja zadań rozwojowych w okresie późnego dzieciństwa – studium z pogranicza polsko-czeskiego
Streszczenie w języku polskim
W pedagogicznej analizie problematyki kompetencji społecznych przyjęto konceptualizację teoretyczną nawiązującą do: propozycji klasyfikacji trudnych sytuacji społecznych Michaela Argyle’a, teorii zachowań tożsamościowych Tadeusza Lewowickiego oraz koncepcji zadań rozwojowych w ujęciu Roberta J. Havighursta. Założono, że kompetencje społeczne są wzorcami zachowania społecznego i jako złożone, specyficzne umiejętności, nabywane przez dziecko w toku różnorodnych doświadczeń, warunkują efektywne radzenie sobie w określonego typu sytuacjach społecznych. W podjętych rozważaniach przedstawiono analizę materiału badawczego zgromadzonego w latach 2004–2005 oraz 2015–2016. Uzyskane wyniki umożliwiły porównanie podobieństw i określenie różnic występujących między badanymi grupami uczniów z pogranicza polsko-czeskiego w zakresie cenionych przez nich wartości oraz nabywanych kompetencji społecznych i ich związku z realizowanymi zadaniami rozwojowymi w okresie późnego dzieciństwa. Pozwoliły również na wstępną, teoretyczną interpretację wyników badań oraz sformułowanie wniosków końcowych.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Argyle, M. (1998). Zdolności społeczne. W: S. Moscovici (red.), Psychologia społeczna w relacji ja – inni (s. 77−105). Warszawa: WSiP.
Argyle, M. (2002). Psychologia stosunków międzyludzkich. Warszawa: PWN.
Bokszański, Z. (1997). Stereotypy a kultura. Wrocław: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej.
Brzezińska, A. (2000). Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Brzozowski, P. (1995). Skala Wartości Schelerowskich – SWS. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
Brzozowski, P. (2007). Wzorcowa hierarchia wartości: polska, europejska czy uniwersalna? Psychologiczne badania empiryczne. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Deptuła, M., Misiuk, A. (2016). Diagnozowanie kompetencji społecznych dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym. Warszawa: PWN.
Dymara, B., Ogrodzka-Mazur, E. (2013). Dziecko w świecie literatury i życiu współczesnym. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Erikson, E.H. (1997). Dzieciństwo i społeczeństwo. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Frankfort-Nachmias, Ch., Nachmias, D. (2001). Metody badawcze w naukach społecznych. Poznań: Zysk i S-ka.
Gajdzica, A., Ogrodzka-Mazur, E. (2009). Obraz szkoły na Pograniczu w kontekście oczekiwań edukacyjnych uczniów. W: T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta (red.), Poczucie tożsamości i stosunek młodzieży do wybranych kwestii społecznych – studium z pogranicza polsko-czeskiego (s. 169–189). Cieszyn–Warszawa–Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Hajduk, E. (red.). (1993). Metoda panelu. Różne aplikacje. Zielona Góra: WSP.
Hinde, R.A., Stevenson-Hinde, J. (1994). Związki interpersonalne a rozwój dziecka. W: A. Brzezińska, G. Lutomski (red.), Dziecko w świecie ludzi i przedmiotów (s. 45–71). Poznań: Zysk i S-ka.
Jakubowska, U. (1996). Wokół pojęcia „kompetencja społeczna” – ujęcie komunikacyjne. Przegląd Psychologiczny, (3–4), 29–40.
Kamza, A. (2014). Rozwój dziecka. Wczesny wiek szkolny. Warszawa: IBE.
Karwowska-Struczyk, M. (2009). Dziecko i rówieśnicy w społecznym świecie wczesnej edukacji. W: D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustowska (red.), Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania (s. 366–400).Warszawa: WAiP.
Kehily, M.J. (2008). Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Kurcz, I. (2001). Zmiana stereotypów: jej mechanizmy i granice. W: M. Kofta, A. Jasińska-Kania (red.), Stereotypy i uprzedzenia. Uwarunkowania psychologiczne i kulturowe (s. 3–25). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Kwieciński, Z. (2013). Edukacja wobec opóźnienia kulturowego. Nauka, (1), 19–30.
Lewowicki, T. (1995). Problemy tożsamości narodowej – w poszukiwaniu sposobów uogólnionych ujęć kwestii poczucia tożsamości i zachowań z tym poczuciem związanych. W: M.M. Urlińska (red.), Edukacja a tożsamość etniczna (s. 51–63). Toruń: Wydawnictwo UMK.
Lewowicki, T. (2015). Intercultural education – from assimilation to integration and multidimensional identity. W: H. Kyuchukov, T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur (red.), Intercultural Education: Concepts, Practice, Problems (s. 24–33). Munich: LINCOM Academic Publishers.
Luszniewicz, A., Słaby, T. (2008). Statystyka z pakietem komputerowym STATISTICATM PL. Teoria i zastosowania. Warszawa: C.H. Beck.
Matczak, A. (2001). Kwestionariusz kompetencji społecznych. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Matczak, A. (2003). Zarys psychologii rozwoju. Podręcznik dla nauczycieli. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Minczanowska, A. (2016). Samoocena, wzory osobowe i cenione przez uczniów z Pogranicza cechy u innych ludzi. W: T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Minczanowska, G. Piechaczek-Ogierman, Sfery życia duchowego dzieci i młodzieży z pogranicza polsko-czeskiego (T. 1: Przemiany wartości i aspiracji życiowych; s. 174–220). Cieszyn–Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Nikitorowicz, J. (2005). Kreowanie tożsamości dziecka. Wyzwania edukacji międzykulturowej. Gdańsk: GWP.
Ogrodzka-Mazur, E. (2005). Kompetencje społeczne dzieci a realizacja zadań rozwojowych w okresie późnego dzieciństwa (na przykładzie uczniów z pogranicza polsko-czeskiego). W: T. Lewowicki, A. Szczurek-Boruta, B. Grabowska (red.), Przemiany społeczno-cywilizacyjne i edukacja szkolna – problemy rozwoju indywidualnego i kształtowania się tożsamości (s. 343–353). Cieszyn–Warszawa–Kraków: Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Oficyna Wydawnicza Impuls.
Ogrodzka-Mazur, E. (2007). Kompetencja aksjologiczna dzieci w młodszym wieku szkolnym. Studium porównawcze środowisk zróżnicowanych kulturowo. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Ogrodzka-Mazur, E. (2011). Rodzina i dziecko w otoczeniu wielokulturowym. Relacje międzypokoleniowe i ich rola w przekazie wartości. W: T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta (red.), Edukacja międzykulturowa – dokonania, problemy, perspektywy (s. 15–71). Cieszyn–Warszawa–Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Ogrodzka-Mazur, E. (2014). Tożsamość kulturowa dzieci, rodziców i nauczycieli – między etnicznością a integracją. W: E. Ogrodzka-Mazur, U. Klajmon-Lech, A. Różańska, Tożsamość kulturowa, religijność i edukacja religijna postrzegana z perspektywy społeczności szkół z polskim językiem nauczania w wybranych krajach europejskich (s. 54–99). Cieszyn–Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Ogrodzka-Mazur, E. (2016a). The specificity of educating young learners in the culturally diversified environment. W: E. Ogrodzka-Mazur, A. Szafrańska-Gajdzica, B. Grabowska, Ł. Kwadrans, Education of Children and Youth in Culturally Diverse Environments: Experiences, Problems, Prospects (s. 54–86). Munich: LINCOM Academic Publishers.
Ogrodzka-Mazur, E. (2016b). Wartości cenione przez uczniów z pogranicza polsko-czeskiego. W: T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Minczanowska, G. Piechaczek-Ogierman, Sfery życia duchowego dzieci i młodzieży z pogranicza polsko-czeskiego (T. 1: Przemiany wartości i aspiracji życiowych; s. 23–97). Cieszyn–Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Ossowski, S. (1967). Analiza socjologiczna pojęcia ojczyzny. W: Z zagadnień psychologii społecznej (s. 15–46). Warszawa: PWN.
Piechaczek-Ogierman, G. (2011). Szkoła na Pograniczu a wyzwania i zadania edukacyjne w środowisku wielokulturowym. W: T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta (red.), Edukacja międzykulturowa – dokonania, problemy, perspektywy (s. 174–194). Cieszyn–Warszawa–Toruń: Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP w Warszawie, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Pietrzak, H. (2000). Następstwa i efekty stereotypowego postrzegania człowieka i świata społecznego. Rzeszów: WSP.
Pilch, T., Bauman, T. (2001). Zasady badań pedagogicznych. Podejście ilościowe i jakościowe. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Przetacznik-Gierowska, M., Tyszkowa, M. (2000). Psychologia rozwoju człowieka (T. 1: Zagadnienia ogólne). Warszawa: PWN.
Rostek, I. (2012). Rozwój kompetencji intymnych w okresie wczesnoszkolnym. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 3(25), 11–21.
Schaffer, H.R. (2006). Rozwój społeczny. Dzieciństwo i młodość. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Sedikides, C., Gaertner, L. (2005). Ja społeczne – poszukiwanie tożsamości a prymat motywacyjny Ja indywidualnego. W: J.R. Forgas, K.D. Williams, L.Wheeler (red.), Umysł społeczny. Poznawcze i motywacyjne aspekty zachowań interpersonalnych (s. 130–151). Gdańsk: GWP.
Seul, S. (2009). Kontekst społeczny w późnym dzieciństwie a rola ucznia. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Smolik, A. (2004). Nabywanie kompetencji społecznych przez uczniów rozpoczynających edukację wczesnoszkolną. Cieszyn: Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie (Niepublikowana praca magisterska).
Sowińska, H. (2011). Rozwój kompetencji społecznych dziecka na etapie edukacji wczesnoszkolnej. W: H. Sowińska (red.), Dziecko w szkolnej rzeczywistości. Założenia a rzeczywisty obraz edukacji elementarnej (s. 271–301). Poznań: Wydawnictwo UAM.
Witkowski, L. (1989). Rozwój i tożsamość w cyklu życia. Studium koncepcji Erika H. Eriksona. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Wygotski, L.S. (2002). Kryzys siódmego roku życia. W: A. Brzezińska, M. Marchow (red.), Wybrane prace psychologiczne. II: Dzieciństwo i dorastanie (s. 91–140). Poznań: Zysk i S-ka.
Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie. www.luna.umcs.lublin.pl/download/skk/kompetencje%20kluczowe_UE.pdf (dostęp: 21.01.2018).
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2019.32.2.127-146
Data publikacji: 2019-10-31 17:20:17
Data złożenia artykułu: 2018-07-02 22:00:33
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2019 Ewa Ogrodzka-Mazur
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.