Wybrane prawa kobiet przestępczyń w świetle polskich i międzynarodowych uregulowań prawnych na tle teorii przestępczości

Agnieszka Marta Garncarz, Ewa Katarzyna Wysocka

Streszczenie w języku polskim


W artykule postawiono tezę o szczególnie niekorzystnej sytuacji kobiet przestępczyń na rynku pracy. Potraktowano to jako negatywną przesłankę efektywnej resocjalizacji. Dowód na słuszność tezy przeprowadzono poprzez wybiórczą prezentację koncepcji wyjaśniających specyfikę przestępczości kobiet, a także trudności w ich resocjalizacji, co wiąże się z nierównym traktowaniem na rynku pracy. Od czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej sytuacja kobiet związana z równym traktowaniem i dyskryminacją w miejscu pracy znacznie się poprawiła, wciąż jednak pozostaje wiele do zrobienia. Jeśli chodzi o przepisy prawne, kobietom zapewnia się solidną ochronę, lecz nadal istnieje wiele obszarów zaniedbanych. Występuje zwłaszcza duża nierównowaga pomiędzy prawami matek i ojców do urlopu rodzicielskiego, co utrwala stereotyp kobiet jako matek pozostających w domu oraz stawia je w niekorzystnej sytuacji w zakresie dostępu do pracy i rozwiązania stosunku pracy, awansu itp. Pracodawcy postrzegają kobiety jako bardziej kosztorodne i mniej produktywne w pracy niż mężczyźni, co negatywnie wpływa na możliwości zatrudniania kobiet. W artykule podjęto próbę wykazania, że sama zmiana prawa nie jest wystarczająca, gdyż nie zapewnia pełnej i skutecznej ochrony przed dyskryminacją ze względu na płeć w miejscu pracy (co szczególnie widoczne jest w przypadku kobiet przestępczyń). Zmiana postrzegania kobiet przez społeczeństwo ma kluczowe znaczenie, jeśli ich prawa mają być w pełni realizowane. Co więcej, kobiety same muszą znać zakres swoich praw i być gotowe do korzystania z nich bez obawy o bycie dyskryminowanymi w miejscu pracy ze względu na płeć i kryminalną przeszłość.


Słowa kluczowe


kobiety przestępczynie; dyskryminacja ze względu na płeć i przestępczość; kodeks pracy; prawo polskie; prawo międzynarodowe

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Alternative Report on the implementation of the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women (CEDAW). (2014). KARAT Coalition on behalf of CEDAW Coalition of Polish NGOs (February 2014). Retrieved November 2, 2019, from http://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CEDAW/Shared%20Documents/POL/INT_CEDAW_NGO_POL_16521_E.pdf

Altindag, D. (2012). Crime and unemployment: Evidence from Europe. International Review of Law and Economics, 32(1), 145–157.

Berger, R. J. (1989). Female delinquency in the emancipation era: A review of the literature. Sex Roles, 21(5/6), 375–399.

Biel, K. (2009). Przestępczość dziewcząt. Rodzaje i uwarunkowania. Kraków: WAM.

Biuletyn Equal (2018), 4, 4–36. Warszawa: Fundacja “Fundusz Współpracy”.

Brush, J. (2007). Does income inequality lead to more crime? A comparison of cross-sectional and time-series analyses of United States counties. Economics Letters, 96(2), 264–268. doi: 10.1016/j.econlet.2007.01.012

Burzyński, R. (1879). Kobieta wobec statystyki kryminalnej. Gazeta Sądowa Warszawska, 42, 335–338.

Cabalski M. (2013). Kobiety jako sprawczynie przestępstw i aktów przemocy. Probacja, 3, 27–85.

Campaniello, N., Gavrilova, E. (2018). Uncovering the gender participation gap in crime. European Economic Review, 109, 289–304.

Carmichael, F., Ward, R. (2001). Male unemployment and crime in England and Wales. Economics Letters, 73(1), 111–115.

Caruso, R. (2014). What is the relationship between unemployment and rape? Evidence from a panel of European regions. Retrieved July 20, 2020, from http://mpra.ub.uni-muenchen.de/59041/Cauffman, E. (2008). Understanding the female offender. The Future of Children, 18(2), 119–142. doi: 10.1353/foc.0.0015

Chesney-Lind, M. (1989). Girls’ crime and woman’s place: Toward a feminist model of female delinquency. Crime & Delinquency, 35(1), 5–29. doi: 10.1177/0011128789035001002

Community Initiative Program EQUAL. Retrieved November 2, 2019, from http://equal.org.pl/ equal.php?lang=pl

Cook, S., Watson, D., Parker, L. (2014). New evidence on the importance of gender and asymmetry in the crime – unemployment relationship. Applied Economics, 46(2), 119–126. doi:10.1080/00036846.2013.835481

Council Directive 2010/18/EU (2010): implementing the revised Framework Agreement on parental leave concluded by BUSINESSEUROPE, UEAPME, CEEP and ETUC and repealing Directive 96/34/EC: Official Journal of the European Union. Retrieved October 30, 2019, from https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32010L0018&from=EN

Council Directive 92/85/EEC (1992): On the introduction of measures to encourage improvements in the safety and health at work of pregnant workers and workers who have recently given birth or are breastfeeding. Retrieved October 10, 2019, from https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A31992L0085

Cowie, J., Cowie, V., Slater, E. (1968). Delinquency in Girl. Londyn: Heinemann Educational Books, Ltd.

Decision No 284/2010/EU (2010): of the European Parliament and of the Council of 25 March 2010 amending Decision No 1672/2006/EC establishing a Community Programme for Employment and Social Solidarity – Progress: Official Journal of the European Union. Retrieved October 30, 2019, from http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32010D0284&from=PL

Denno, D. W. (1994). Gender, crime, and the criminal law defences. The Journal of Criminal Law and Criminology, 85(1), 80–180. doi: 0091-94/8501-00804169

Diraditsile, K., Ontetse, M. A. (2017). Lived experiences and consequences of unemployment on women: An empirical study of unemployed young women in Mahalapye, Botswana. Journal of International Women’s Studies, 18(4), 131–143.

Directive 2006/54/EC (2006): of the European Parliament and of the Council of 5 July 2006 on the implementation of the principle of equal opportunities and equal treatment of men and women in matters of employment and occupation (recast) – Gender Equality Directive (Recast). Official Journal of the European Union, 26.7.2006. Retrieved October 30, 2019, from https://google.com/search?client=firefox-b-d&q=Official+Journal+of+the+European+Union %2C+26.7.2006

Edmark, K. (2005). Unemployment and crime: Is there a connection? Scandinavian Journal of Economics, 107(2), 353–373. doi: 10.1111/j.1467-9442.2005.00412.x

Engelhardt, B., Rocheteau, G., Rupert, P. (2008). The labor market and female crime. In: P. Rupert (ed.), Frontiers of Family Economics, Vol. 1, (pp. 139–163). Bingley: Emerald Group Publishing Limited. doi: 10.1016/S1574-0129(08)00004-5

European Union Directives. Retrieved October 30, 2019, from http://eur-lex.europa.eu/legal-content/ EN/TXT/HTML/?uri=LEGISSUM:l14527&from=EN

Giving globalisation a human face. (2008). General Survey on the fundamental Conventions concerning rights at work in light of the ILO Declaration on Social Justice for a Fair Globalisation, 2008, International Labour Conference, 101st Session, 2012. Retrieved October, 25, 2019, from http://ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---relconf/documents/meetingdocument/wcms_174846.pdf

Hołyst, B. (2009). Kryminologia. Warszawa: LexisNexis.

Hooda, R. (2018). Effects of unemployment and its relationship with crime. International Journal of Law, 4(2), 301–303.

Hoyt, S., Scherer, D.G. (1998). Female juvenile delinquency: Misunderstood by the juvenile justice system, neglected by social science. Law and Human Behavior, 22(1), 81–107. doi: 10.1023/A:1025728822468.

Inter-American Court of Human Rights Advisory Opinion OC-18/03 (2003): On the Juridicial Condition and Rights of Undocumented Migrants (September 17, 2003). Retrieved October 30, 2019, from http://corteidh.or.cr/docs/opiniones/seriea_18_ing.pdf Jaśkowski, K., Maniewska, E. (2018). Komentarz aktualizowany do Kodeksu Pracy. Warszawa: Wolters Kluwer.

Kolarczyk, T., Kubiak, J. R., Wierzbicki, P. (1984). Przestępczość kobiet. Aspekty kryminologiczne i penitencjarne. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.

Lee, K. (2017). Crime (Unemployment and). In A. Marciano, G. Ramello (eds.), Encyclopedia of Law and Economics (pp. 1–6). New York (NY): Springer. doi: 10.1007/978-1-4614-7883-6_684-1

Lernell, L. (1973). Zarys kryminologii ogólnej. Warszawa: PWN.

Matos, R. (2018). Gender and Crime in the Life Pathways of Young Women Offenders: Contrasting the Narratives of Girls and Professionals. W. S. Gomez, V. Duarte (eds.), Female Crime and Delinquency in Portugal. In and Out of the Criminal Justice System (pp. 163–182). Cham: Palgrave Macmillan. doi: 10.1007/978-3-319-73534-4

Naffine, N., Gale, F (1989). Testing the nexus: crime, gender, and unemployment. The British Journal of Criminology, 29(2), 144–156.

OECD Economic Surveys Poland (2016). Retrieved November 2, 2019, from https://doi.org/10.1787/eco_surveys-pol-2016-en

Öster, A., Agell, J. (2007). Crime and unemployment in turbulent times. Journal of the European Economic Association, 5(4), 752–775. doi: 10.1162/JEEA.2007.5.4.752

Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL (2008). Biuletyn EQUAL, 3. Retrieved November 2, 2019, from http://equal.org.pl/kompendium.php?CID=1〈=pl

Program Maluch (2018). Retrieved November 2, 2019, from https://gov.pl/web/rodzina/programy-i-projekty-program-maluch

Program Maluch (2020). Retrieved July 27, 2020, from https://gov.pl/web/rodzina/maluch-2022

Programme PROGRESS (2007–2013). Employment, Social Affairs & Inclusion. Retrieved November 3, 2019, from http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=327&langId=pl

Raphael, S., Winter-Ebmer, R. (2001). Identifying the effect of unemployment on crime. The Journal of Law & Economics, 44(1), 259–283.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży oraz kobiet karmiących piersią, Dz.U. 2017 poz. 796. (2017). Retrieved November 2, 2019, from http://dziennikustaw.gov.pl/DU/2017/0796

Schaffner, L. (1999). Violence and female delinquency: Gender transgressions and gender invisibility.

Berkeley Journal of Gender, Law and Justice, 14, 40–65. doi: 10.15779/Z38JW86M45

Schaffner, L. (2007). Violence against girls provokes girls’ violence. From private injury to public harm. Violence Against Women, 13(12), 1229–1248. doi: 10.1177/1077801207309881

Shawn M. F. (2010). Employment and female offenders: An update of the empirical research. Gender-responsive strategies for women offenders. Washington: U.S. Department of Justice, National Institute of Corrections.

Sielska, A. (2015). Instytucjonalna dyskryminacja kobiet na polskim rynku pracy. Wroclaw Economic Review, 21(2), 43–54.

Steffensmeier, D., Schwartz, J., Zhong, H., Ackerman, J. (2005). An assessment of recent trends in girl’s violence using diverse longitudinal sources: Is the gender gap closing? Cryminology, 43(2), 355–405. doi: 10.1111/j.0011-1348.2005.00011.x

Strategy for the effective implementation of the Charter of Fundamental Rights by the European Union (2010). European Commission. Brussels, 19.10.2010 COM (2010) 573 final.

Retrieved November 3, 2019, from http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2010:0573:FIN:en:PDF

Szajna, A.P. (2017). Kobieta – (nie tylko) seryjna zabójczyni. Przegląd Więziennictwa Polskiego, 95, 29–45.

The Charter of Fundamental Rights of the European Union (EU Charter): Official Journal of the European Union. Retrieved October 29, 2019, from http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:12012P/TXT&from=EN

The Charter of the United Nations (UN Charter). Retrieved October 20, 2019, from http://un.org/en/sections/un-charter/chapter-i/index.html

The Civil Code – Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93, Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks Cywilny. (1964). Retrieved November 2, 2019, from http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19640160093

The Constitution of the Republic of Poland. Retrieved November 2, 2019, from http://trybunal.gov.pl/en/about-the-tribunal/legal-basis/the-constitution-of-the-republic-of-poland/

The Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women (CEDAW). Retrieved October 21, 2019, from http://ohchr.org/Documents/ProfessionalInterest/cedaw.pdf

The Discrimination (Employment and Occupation) Convention (C111). Retrieved October 24, 2019, from http://ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXP-B:12100:0::NO:12100:P12100_ILO_CODE:C111

The Employment Promotion and Protection against Unemployment Convention (C168). Retrieved October 24, 2019, from http://ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0:NO:12100:P12100_INSTRUMENT_ID:312313:NO

The Equal Remuneration Convention (C100): Declaration on Fundamental Principles and Rights at Work. Retrieved October 3, 2019, from https://ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_norm/---declaration/documents/publication/wcms_decl_fs_84_en.pdf

The European Social Charter (Revised): European Treaty Series. No. 163. Retrieved October 20, 2019, from http://refworld.org/pdfid/3ae6b3678.pdf

The International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights (ICESCR): United Nations Human Rights. Office of the High Commissioner. Retrieved October 20, 2019, from http://ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/CESCR.aspx

The Labour Code – Dz. U. 1974 Nr 24 pod. 141, Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. (1974). Retrieved November 2, 2019, from http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19740240141/U/D19740141Lj.pdf

The Law on Care for Children Aged 0–3 – Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, Dz.U. 2011 nr 45 poz. 235. (2011). Retrieved November 2, 2019, from http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20110450235

The Maternity Protection Convention (C183). Retrieved October 23, 2019, from http://ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO:12100:P12100_INSTRUMENT_ID:312328:NO

The National Action Plan for Equal Treatment for 2013–2016. (2013). Retrieved July 20, 2020, from https://eige.europa.eu/gender-mainstreaming/methods-and-tools/poland/krajowy-programdzialan-na-rzecz-rownego-traktowania-2013-2016

The Termination of Employment Convention (C158). Retrieved October 22, 2019, from http://ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO:12100:P12100_INSTRUMENT_ID:312303:NO

The Universal Declaration of Human Rights (UDHR). Retrieved October 30, 2019, from http://ohchr.org/EN/UDHR/Documents/UDHR_Translations/eng.pdf

The Workers with Family Responsibilities Convention (C156). Retrieved October 23, 2019, from http://ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO:12100:P12100_INSTRUMENT_ID:312301:NO

Thomas W. (1907). Sex and Society: Studies in the Social Psychology of Sex. Chicago: University of Chicago Press.

Uchwała Nr 28/2015 Rady Ministrów z dnia 10 marca 2015 r. w sprawie Krajowego Planu Działań na rzecz Zatrudnienia na lata 2015–2017. (2015). Retrieved November 2, 2019, from https://cofund.org.pl/upload/krajowy-plan-dzia%C5%82a%C5%84-na-rzecz-zatrudnienia-na-lata-2015-2017.pdf

Ustawa z dnia 10 maja 2013 r. o zmianie ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2013 poz. 747. (2013). Retrieved November 2, 2019, from http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20130000747

Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2013 poz. 827 (2013). Retrieved November 2, 2019, from http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20130000827

Verbruggen J., Blokland, A. A. J., van der Geest, V. R. (2012). Effects of employment and unemployment on serious offending in a high-risk sample of men and women from ages 18 to 32 in the Netherlands. British Journal of Criminology, 52(5), 845–869. doi: 10.1093/bjc/azs023

Wadsworth, Th. P. (2001). Employment, crime, and context: A multi-level analysis of the relationship between work and crime. Unpublished doctoral dissertation: University of Washington.

Women and men on the labour market (2016). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. Retrieved November 3, 2019, from https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/opracowania/kobiety-i-mezczyzni-na-rynku-pracy-2016,1,6.html

Wu, D., Wu, Z. (2012). Crime, inequality and unemployment in England and Wales. Applied Economics, 44(29), 3765–3775. doi: 1080/00036846.2011.581217

Zasada równego traktowania. Godzenie ról rodzinnych i zawodowych. Równe traktowanie rodziców na rynku pracy. Analiza i zalecenia (2015). Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich, 7. Retrieved November 3, 2019, from https://rpo.gov.pl/sites/default/files/BIULETYN_RZECZNIKA_PRAW_OBYWATELSKICH_2015_nr_7.pdf




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2020.33.4.69-94
Data publikacji: 2021-01-25 12:17:15
Data złożenia artykułu: 2019-11-04 18:24:47


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1512
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 814

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2021 Ewa Katarzyna Wysocka, Agnieszka Marta Garncarz

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.