Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Duńskie koncepcje Origo gentis w nowożytnej historiografii
Streszczenie w języku polskim
Celem artykułu jest ukazanie jak we wczesnonowożytnej (XVI–XVII w.) historiografii duńskiej, w ramach konstruowania nowej syntezy dziejów narodowych, uformowała się teoria pochodzenia narodu duńskiego. Dodatkowo, artykuł ma prześledzić zależność tych teorii od średniowiecznego dziedzictwa oraz dokonującą się w tym względzie ewolucję.
Realizacja powyższych celów polega na konfrontacji opowieści przekazanych przez dziejopisów średniowiecza (m.in. Sakso Gramatyk, Rocznik z Ryd, Duńska kronika rymowana) z dziełami nowożytnymi, by pokazać, jakie wątki zachowano, a jakie rozbudowano, przede wszystkim o okres „przed Danem”, wiążąc go z dziejami biblijnymi i klasyczną starożytnością. W rezultacie powstała nowa opowieść (Niels Pedersen – Petreius, Claus Lyschander, Niels Strelow), oparta na przekazie Biblii oraz dziełach starożytnych historyków i geografów, której centralnym punktem było udowodnienie cymbryjskiego pochodzenia narodu. Narracje o Początkach ukazują zróżnicowanie zarówno formy i metodologicznego podejścia, jak i ideologicznych postaw.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Aggesen Svend, Danmarks-Krønike, tłum. R.T. Fenger, Kjøbenhavn 1842.
Den Danske Rimkrønike, oprac. C.J. Brandt, Kjøbenhavn 1858.
En historisk Vise om de Gamle Cimbrers oc Gothers Herkomst fra fremmede Lande…, w: P.A. Vinilandicus, Nordens gotiske storhedstid, Odense 2012.
Gutasaga, w: P.A. Vinilandicus, Nordens gotiske storhedstid, Odense 2012.
Homer, Odyseja, tłum. Jan Parandowski, Warszawa 1965.
Jordanes, Dzieje Gotów, tłum. H. Pietruszczak, Zgorzelec 2015.
Kongeloven. Thomæsons håndskrift, oprac. D. Tamm, J. Düring Jørgensen, red. C. Ejlers, København 2012.
Kronika królów z Lejre, tłum. M. Janik, Sandomierz 2015.
Lyschander C.C., Synopsis historiarum danicarum. En kort Summa offuer den Danske historia…. Forfatted udi De Danske Kongers Slectebog..., Kiøbenhaffn 1622, Henrich Waldkirch. https://books.google.pl/books?id=NLtBAAAAcAAJ&printsec=frontcover&hl=pl&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false [dostęp: 20 IX 2020].
Petreius N., Antiquitatum libri tres [Umbra Saxonis], w: P.A. Vinilandicus, Nordens gotiske storhedstid, Odense 2012.
Strelow H.N., Cronica Guthilandorum: Den Guthilandiske Cronica, Huor udi beskrifuis huorledis Guthiland er opsøgt oc paafundett ..., Kiøbinghaffn [sic!] 1633, Melchior Martzan, https://books.google.pl/books?id=3rtBAAAAcAAJ&printsec=frontcover&hl=pl#v=onepage&q&f=false [dostęp: 24 IX 2020].
Saxo Grammaticus, Gesta Danorum, kronika Danii, tłum. J. Wołucki, Sandomierz 2014.
Skjoldungernes saga, tłum. K. Friis-Jensen, C. Lund, oprac. C. Lund, København 1984.
Banaszkiewicz J., Polskie dzieje bajeczne Mistrza Wincentego Kadłubka, Wrocław 2002.
Bietenholz P.G., Historia and fabula. Myths and Legends in Historical Thought from Antiquity to the Modern Age, Leiden–New York–Köln 1994.
Bömelburg H.-J., Polska myśl historyczna a humanistyczna historia narodowa (1500–1700), tłum. Z. Owczarek, Kraków 2011.
Burke P., Renesans, tłum. E.E. Nowakowska, Kraków 2009.
Cohen F.H., How Modern Science Came into the World, Amsterdam 2010.
Damsholt N., Tiden indtil 1560, w: Danmarks historie, t. 10, red. S. Mørck, København 1992.
Deptuła Cz., Galla Anonima mit genezy Polski. Studium z historiozofii i hermeneutyki symboli dziejopisarstwa średniowiecznego, Lublin 2000.
Grafton A., Forgers and Critics. Creativity and Duplicity in Western Scholarship, Princeton–Oxford 2019.
Grafton A., Invention of Traditions and Traditions of Invention in Renaissance Europe. The Strange case of Annius of Viterbo, w: The Transmission of Culture in Early Modern Europe, red. A. Grafton, A. Blair, Philadelphia 1990.
Grafton A., What was history? The art of history in early modern Europe, Cambridge 2007.
Grafton A., Shelford A., Sirasi N., New Worlds, Ancient Texts. The Power of Tradition and the Shock of Discovery, Cambridge–London 1992.
Hermann P., Politiske og æstetiske aspekter i Rimkrønike, „Historisk Tidsskrift” 2007, 107, 2.
Hougaard J., Nielsen T., Vestergaard Rasmussen E., Rindom A., Sørensen P.E., Dansk litteratur historie, t. 3, Stænderkultur og enevælde 1620–1746, København 1983.
Kaspersen S. i in., Dansk litteratur historie, t. 1, Fra runer til ridderdigtning, o. 800–1480, København 1984.
Kelley D.R., Oblicza historii. Badanie przeszłości od Herodota do Herdera, tłum. M. Tomaszewski, Warszawa 2010.
Kleiner J., W kręgu historii i teorii literatury, Warszawa 1981.
Knudsen A.L, Interessen for den danske fortid omkring 1300. En middelalderlig dansk nationalisme, „Historisk Tidsskrift” 2000, 100, 1.
Knudsen A.L, Saxo-forskning gennem 800 år, w: Saxo og hans samtid, red. P. Andersen, T.K. Heebøll-Holm, Aarhus 2012.
Lund C., Indledning, w: Skjoldungernes saga, tłum. K. Friis-Jensen, C. Lund, oprac. C. Lund, København 1984.
Małecki A., Mity etnogenetyczne w samoświadomości historycznej na przykładzie historiografii polsko-niemieckiego pogranicza w XVI w., „Sensus Historiae” 2011/2, 3.
Orzeł J., Prestiż, tradycja, władza – mit o trojańskim pochodzeniu we francuskiej historiografii przedoświeceniowej (rekonesans badawczy), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 2019, 146, 4.
Parry G., The Trophies of Time. English Antiquarians of the Seventeenth Century, Oxford 1995.
Pomian K., Przeszłość jako przedmiot wiary, Warszawa 2010.
Rønsholdt T., Ole Worm – Familie, baggrund og opvækst, w: Ole Worm – Liv og videnskab, red. H. Teglhus, S. Museet, Århus 2006.
Rørdam H.F., Det kongelige Historieskriver, Vitus Bering, en biografisk og litteræhistorisk Skildring, „Historisk Tidsskrift” 1879, 5, 1.
Skovgaard-Petersen K., Historiography at the Court of Christian IV (1588–1648). Studies in the Latin Histories of Denmark by Johannes Pontanus and Johannes Meursius, Copenhagen 2002.
Solinas P., Rodzina, w: F. Braudel i inni, Morze Śródziemne. Przestrzeń i historia. Ludzie i dziedzictwo, tłum. M. Boduszyńska-Borowikowa, B. Kuchta, A. Szymanowski, Warszawa 1994.
Strzelczyk J., Goci. Rzeczywistość i legenda, Poznań 2015.
Szelągowska K., Arilda Huitfeldta wizja dziejów narodowych Danii, „Roczniki Historyczne” 2020, 86.
Szelągowska K., Ludvig Holberg jako historyk. Z dziejów myśli oświeceniowej Danii-Norwegii, „Przegląd Humanistyczny” 2012, 55, 1.
Szelągowska K., Myśl polityczna wczesnego oświecenia w Danii-Norwegii, „Przegląd Zachodniopomorski” 1990, 3.
Vinilandicus P.A., Nordens gotiske storhedstid, Odense 2012.
Vinilandicus P.H.A., Fra Viniler til Vedels Gullandske Krønike. En tusindårig vandring, „Renæssanceforum” 2008, 4, s. 18, www.njrs.dk/4_2008/andersen.pdf, [dostęp: 22 I 2020].
Woolf D.R., The Idea of History in Early Stuart England: Erudition, Ideology and ‘The Light of Truth’ from the Accession of James I to the Civil War, Toronto 1990.
Żmudzki P., Spór o analizę strukturalna podań i mitów dotyczących „Początku” Polski, „Przegląd Historyczny” 2002, 93, 4.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2022.54.169-195
Data publikacji: 2022-12-14 08:36:39
Data złożenia artykułu: 2021-04-06 13:25:06
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2022 Krystyna Szelągowska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.